Вести
Нов обид за состанок за договореното во Пржино
За денеска попладне, како што најавуваат дел од медиумите во Македонија, бил закажан состанок на работната група составена од претставници на четирите најголеми партии во Македонија во врска со спроведувањето на договорот за надминување на политичката криза во земјата. На состанокот на кој ќе се разгледуваат реформите во изборното законодавство, според очекувањата, би требало да учествуваат и експерти на ОБСЕ. Во понеделникот пропадна обидот за одржување на таков состанок меѓу партиските претставници.
види ги сите денешни вести
На годишнината од масовното убиство во Србија медиумите да ја прекинат програмата во 22:32 часот
Во сабота, на 4 мај, ќе се наврши една година од масовното убиство во селата Мало Орашје и Дубона во Србија, кога У.Б. (21) уби девет и рани тринаесет лица.
Најмладата жртва е четиринаесетгодишниот Никола, а најстариот дваесет и петгодишниот Петар Митровиќ. Масовното убиство е извршено ден по повеќекратните убиства во основното училиште „Владислав Рибникар“ во Белград.
Никола Милиќ (14), Александар Миловановиќ (17), Марко Митровиќ (18), Лазар Миловановиќ (19), Немања Стевановиќ (21) и Петар Митровиќ (25), кои починаа во болница речиси два месеци по злосторството. Во Дубона се убиени братот и сестрата Милан (22) и Кристина Паниќ (19) и Далибор Тодоровиќ (24).
По повод годишнината од злосторството, Градот Смедерево денеска организира комеморативна програма во Мали Орашје.
Најавено е дека за време на официјалната програма ќе биде прикажан документарниот филм „Небесно друштво“ со сведоштва за животите, успесите и талентите на загинатите.
Во спомен на жртвите, на теренот во близина на местото на злосторството ќе се одигра меморијален фудбалски турнир во организација на ФК „Равни Гај“, со цел собирање помош за континуирано закрепнување на повредените.
Регулаторното тело за електронски медиуми (РЕМ) ги повика медиумите да ја прекинат програмата во 22:32 часот, кога се случи масовното убиство.
У.Б. е осомничен дека по пукањето во Мали Орашје со автомобил пристигнал во селото Дубона кај Младеновац, на десетина километри, каде ги убил полицаецот Милан Паниќ, неговата сестра Кристина Паниќ и Далибор Тодоровиќ.
Вишото јавно обвинителство Смедерево поднесе обвинителен акт против напаѓачот и тој е обвинет дека со пукање со автоматска пушка и пиштол убил девет лица, од кои двајца малолетни.
Тој се обидел да им ги одземе животите на уште 20 луѓе, од кои 12 ранил.
Во обвинението се вклучени и неговиот татко, вујко и братот на вујкото од Крагуевац.
Истрагата утврдила дека таткото на напаѓачот Радиш Б., во куќата неовластено чувал поголемо количество огнено оружје, муниција и експлозивни материјали.
Г. и Б. поголема количина оружје, муниција и експлозиви во куќата и помошната просторија.
Српскиот претседател Александар Вучиќ положи цвеќе во меморијалниот парк во Мали Орашје на местото каде пред една година загинаа шест лица, објавено е денеска на неговиот Инстаграм профил.
„Со најдлабока почит им оддавам почит на невините жртви на бесмислената кампања која зад себе остави очај, тага и пустош. Како родител чувствувам огромна болка за изгубените животи и го споделувам страдањето на семејствата кои останаа без нивното највредно богатство, без нивните деца“, напиша Вучиќ.
Тој порача дека државата нема да дозволи „злосторството да остане неказнето, победата на злото над правдата и злосторствата над човештвото“.
Венец во спомен паркот во Мали Орашје денеска положи и српскиот премиер Милош Вучевиќ.
Грузискиот премиер го брани законот за „странски агенти“
Грузискиот премиер Иракли Кобахиџе продолжува да го брани законот за „странски агенти“ што предизвика масовни протести во Тбилиси, велејќи дека е неопходно да се постигне „деполаризација“, во согласност со препораките на Европската унија.
Кобахидзе на 3 мај рече дека во разговор со претседателот на Европскиот совет, Шарл Мишел, го кажал своето разочарување што партнерите на Грузија „не сакаат да се вклучат во суштински дискусии“ за нацрт-законот и дека „сè уште не сме слушнале никакви контрааргументи против оваа предложена легислатива“.
Нацрт-законот, кој ќе бара од граѓанските организации и медиумите да даваат отчет за финансирањето од странство и да ги подложи на владин надзор, предизвика масовни протести во главниот град на Грузија.
На 3 мај, имаше големи тензии во Тбилиси при судир во кој безбедносните сили употребија сила, вклучително и гумени куршуми, за да ги разбијат демонстрантите.
Кобахиџе напиша на социјалната мрежа X, дека предложената легислатива „е единствено насочена кон промовирање на транспарентноста и одговорноста на релевантните организации во однос на грузиското општество“.
Кобахиџе, исто така, ги повтори наводите за „активна вмешаност на организации финансирани од странство во два обиди за револуции во Грузија помеѓу 2020 и 2023 година“.
Во претходен твит на 3 мај, Кобахиџе ги критикуваше Соединетите Држави, еден од најголемите поддржувачи на Грузија, дека даваат „лажни“ изјави за законот.
Кобахиџе, исто така, ја обвини поранешната американска амбасадорка во Грузија, Кели Дегнан, која беше на таа позиција од 2020 до 2023 година, како и невладините организации (НВО) финансирани од странство за наводно поддршка на два обиди за револуции.
Стејт департментот на САД не одговори веднаш на барањето за коментар.
Грузија е кандидат за членство во Европската унија и исто така побара членство во одбранбената алијанса на НАТО.
Советникот за политика на Стејт департментот на САД, Дерек Шолет, кој го повика Хобахиџе да го повлече законот за „странски агент“, на 3 мај рече дека Грузија е на точка на свртување, а нејзините евроатлански аспирации сега висат на конец.
„Сè уште има простор да се вратиме на патот што грузискиот народ го сака и заслужува“, напиша Шоле на X.
Откако беше усвоено второто читање на ревидираната легислатива на законот на 1 мај, десетици илјади демонстранти излегоа на улиците во Тбилиси, што доведе до десетици притворања и повреди меѓу демонстрантите.
Во најмалку осум случаи на 1 мај, жртвите тврдеа дека, покрај водени топови и солзавец, полицијата користела и гумени куршуми. РСЕ собра изјави на очевидци, фотографски докази за повреди, интервјуираше тројца од повредените и ги сними гумените куршуми на местото каде што, наводно, биле испукани.
Тензиите остануваат високи. Доцна на 3 мај и рано утрото на 4 мај, главната авенија Руставели во Тбилиси повторно се појави блокирана, при што некои демонстранти држат свеќи и знамиња на ЕУ и Грузија во црквата Кашвети.
Нацрт-законот е спореден со слично законодавство во Русија кое го замолчува несогласувањето и ги задушува независните медиуми и може да опфати казни за сè уште недефинирани кривични дела за невладините организации и медиумите кои не известуваат за финансирање од странство.
Третото и последно читање на предлог-законот се очекува на 17 мај.
Грузиската претседателка Саломе Зурабишвили, која се огради од политиката на владејачката партија, вети дека ќе стави вето на законот доколку тој биде формално усвоен, како што се очекуваше. Сепак, Зурабишвили рече дека партијата Грузиски сон има доволно гласови за да го отфрли нејзиното вето.
Зурабишвили го опиша нацрт-законот како „руски закон по суштина“ и рече дека владата е „склона да прави отстапки кон Русија“ и се обидува да го повтори „начинот на кој Русија успеа навистина да го потисне граѓанското општество“.
Грузија ја поднесе својата апликација за пристапување во Европската унија во март 2022 година, непосредно по целосната инвазија на Русија на Украина, која како Грузија е поранешна советска република.
Европската унија во декември официјално ѝ додели на Грузија кандидатски статус за да се приклучи на блокот. Анкетите покажаа дека поддршката за членство во ЕУ меѓу Грузијците минатата година изнесуваше речиси 90 отсто.
Најмалку шест лица се повредени во руските напади на североистокот на Украина
Најмалку шест лица се повредени во напади со руски беспилотни летала на Харков и Днипро, а погодени се и неколку трговски и станбени згради, соопштија украинските регионални власти.
Украинските воздухопловни сили објавија дека руските сили лансирале 13 беспилотни летала Шахед насочени кон области во североисточниот и централниот дел на земјата. Сите беспилотни летала се соборени, изјави командантот на воздухопловните сили.
Како што јавува Ројтерс, четири лица се повредени при падот на остатоци од дрон во Харков, а во една од зградите избувнал пожар.
Регионалниот гувернер Олех Синехубов на Телеграм изјави дека 13-годишно дете и една жена се лекуваат во болница и дека службите работат на ставање на пожарот под контрола.
Уште две лица се ранети во индустрискиот регион Дњепропетровск, изјави регионалниот гувернер Серхиј Лисак. Тој додаде дека е оштетена критична инфраструктура и три куќи.
Нападите се случија еден ден откако Украина одбележа 800 дена од почетокот на руската инвазија.
„Ова е исклучително тежок и болен пат низ кој треба да помине нашата земја, и патот што треба да помине за да се заврши војната под фер услови, во услови на Украина“, рече украинскиот претседател Володимир Зеленски на ден порано.
Руската ФСБ тврди дека ликвидирала наводен украински саботер
Руската Федерална служба за безбедност (ФСБ) во петокот (3 мај) соопшти дека нејзини офицери „ликвидирале“ агент на украинското воено разузнавање, кој наводно допатувал од Литванија за да изврши „терористички акти“ против воени и енергетски објекти во регионите на Москва и на Ленинград.
ФСБ не го откри идентитетот на „саботерот“, но рече дека тој е руски државјанин, роден во 1976 година.
Како што наведува руската служба, тој „при апсењето пружил вооружен отпор со огнено оружје и бил ликвидиран“.
Украина сè уште не излезе со коментар за овие наводи.
Полицијата ги протера пропалестинските демонстранти од Универзитетот во Њујорк
Американската полиција денеска (3 мај) ги протера студентите - пропалестински демонстранти, од Универзитетот во Њујорк по повик од претставниците на институцијата.
Ова е последна од низата полициски акции по неколкунеделните пропалестински протести во универзитетските кампуси низ САД, во кои беа уапсени речиси 2.200 луѓе.
Полицијата често интервенираше со опрема за сузбивање демонстрации – со тактички возила и шок-бомби за да се отстранат шаторите што ги поставија студентите во окупираните студентски згради.
На социјалната мрежа Икс, заменик-полицискиот комесар Каз Датри напиша дека од Универзитетот во Њујорк побарале полициска помош за разбивање на нелегален шаторски камп на имотот на Универзитетот. Тој наведе дека полицијата е на Универзитетот, а засега нема информации за евентуални апсења.
На почетокот на оваа недела, повеќе од 100 луѓе беа приведени за време на полициската акција на Универзитетот Колумбија, исто така во Њујорк, каде што започнаа протести и поставување шатори поради војната на Израел со милитантната група Хамас која САД и ЕУ ја прогласија за терористичка.
Од 18 април, агенцијата Асошиејтед Прес има регистрирано најмалку 56 случаи на апсење на 43 различни универзитети во Америка. Оваа информација се заснова на известувањата на новинската агенција, како и на изјавите од универзитетите и полицијата.
Вчера во утринските часови, полицијата дејствуваше и против толпата демонстранти на Универзитетот во Калифорнија, Лос Анџелес, каде што беа приведени најмалку 200 демонстранти бидејќи стотици одбија да ги послушаат наредбите за растерување, а некои формираа „жив ѕид“ пред полицијата.
Во акцијата, полицијата демонтирала барикади од дрво, метални огради и корпи за отпадоци, а потоа ги отстранила и шаторите.
Со протестите кои се проширија ширум универзитетските кампуси низ САД, студентите бараат универзитетите да престанат да соработуваат со Израел, но и компаниите за кои сметаат дека ја поддржуваат војната во Појасот Газа.
Израел ги осуди протестите како антисемитски, додека израелските критичари велат дека земјата ги користи ваквите обвинувања за да ги замолчи противниците.
Иако некои демонстранти со видеозаписи се забележани како даваат антисемитски изјави или имаат насилни закани, организаторите на протестот, од кои некои се Евреи, велат дека тоа е мирно движење за одбрана на палестинските права и протест против војната.
Американскиот претседател Џо Бајден во четвртокот го бранеше правото на студентите на мирни протести, но ги осуди немирите предизвикани во кампусите во последните денови.
Војната во Појасот Газа започна кога екстремистите од Хамас на 7 октомври извршија напад врз Израел при што загинаа околу 1.200 луѓе, главно цивили, покажуваат податоците од израелските власти.
Хамас киднапираше и околу 250 луѓе, од кои 100 сè уште се заробени во Појасот Газа.
Израел потоа започна офанзива на Газа во која, според Министерство за здравство, кое е под контрола на Хамас, досега загинаа повеќе од 34.500 луѓе – две третини од нив жени и деца, а ранети се повеќе од 77.800.
Рудар во БиХ затрупан 170 метри под земја, во тек е спасувачка акција
Во рудникот за лигнит „Мрамор“ кај Тузла во Босна и Херцеговина, дошло до одрони на земјиште при што е затрупан еден рудар.
„Несреќата се случи во раните утрински часови на 3 мај. Рударот беше затрупан во урнатините. Засега не успеваме да дојдеме до нашиот колега“, изјави за Радио Слободна Европа, Зухдија Токиќ, претседател на синдикатот на рудникот за јаглен „Крека“.
Според Токиќ, несреќата се случила на длабочина од повеќе од 170 метри и вели дека рударите и спасувачките единици вложуваат натчовечки напори и сите се надеваат дека ќе стигнат до рударот, како и дека тој е жив и здрав.
Министерството за внатрешни работи на кантонот Тузла соопшти дека федералниот рударски инспектор и полицијата го обезбедуваат местото на настанот.
„За се е известен дежурниот обвинител, а сите понатамошни мерки и дејствија ќе бидат преземени по наредба и под надзор на Обвинителството“, информираат од Министерството.
Ведран Лакиќ, министер за енергетика, рударство и индустрија на БиХ рече дека е во постојан контакт со раководството на рудникот и оти се на располагање за секаков вид помош со цел да се најде рударот што е можно.
Тој изјави дека разговарале и со Санел Буљубашиќ, директорот на Електропривреда БиХ, под чија надлежност е овој рудник, како и дека тој е на терен и разговара со раководството на рудникот и со спасувачкиот тим. Разговараат и со семејството на рударот за да им пружат поддршка.
Фабриката „Мрамор“ ја започна својата експлоатација во 1958 година и е еден од ретките преостанати подземни рудници за јаглен во рамките на „Крека“, најстариот рудник во Босна и Херцеговина, кој има околу 2.000 вработени.
Тој е еден од седумте рудници на територијата на Федерацијата Босна и Херцеговина.
Рудникот со години се соочуваше со финансиски проблеми. Поради неплатени даноци, сметките на рудникот во неколку наврати беа блокирани, а рударите со штрајк си ги бараа своите права.
Преминот од јаглен, чии резерви во БиХ изнесуваат околу шест милијарди тони, кон обновливи извори на енергија е голем предизвик за БиХ и услов што треба да се исполни на патот кон Европската унија.
Во ноември 2020 година, како дел од Самитот на Берлинскиот процес, Босна и Херцеговина ја потпиша Декларацијата за зелената агенда за Западен Балкан и Декларацијата за заедничкиот регионален пазар на Западен Балкан.
Декларацијата, меѓу другото, вклучува и поттикнување на данок за емисиите на јаглерод диоксид, развој на пазарни модели за поттикнување на користењето на обновливите извори на енергија, постепено укинување на субвенциите за јаглен, но и затворање на сите рудници за јаглен и термоелектрани до 2050 година.
Бајден повика на ослободување на затворените новинари
Американскиот претседател Џо Бајден повика на ослободување на сите затворени новинари, вклучително и Алсу Курмашева од Радио Слободна Европа (РСЕ) и Еван Гершкович од Волстрит журнал, кои се притворени во Русија поради обвиненија што тие, нивните работодавци и нивните поддржувачи ги отфрлаат како политички мотивирани.
„Новинарството не треба да биде криминал никаде на Земјата“, рече Бајден во изјавата по повод 3 Мај – Светскиот ден на слободата на медиумите.
„Во Русија, американските новинари Еван Гершкович и Алсу Курмашева се затворени во врска со нивната работа за Волстрит журнал и за Радио Слободна Европа/Радио Слобода“, рече Бајден.
Курмашева, новинарка од Прага на РСЕ, која има двојно американско и руско државјанство, се наоѓа во притвор во Русија од 18 октомври под обвинение за кршење на таканаречениот закон за „странски агенти“.
Станува збор за закон за кој критичарите и групите на борци за права велат дека се користи од Кремљ за сузбивање на секое несогласување.
Курмашева, која има 47 години, е обвинета и за ширење невистини за руската војска и се соочува со казна затвор до 10 години доколку биде осудена.
РСЕ и американската влада велат дека обвиненијата се одмазда за нејзината работа како новинарка во Радио Слободна Европа.
Гершкович, пак, се наоѓа во притвор од март минатата година поради обвиненијата за шпионирање кои тој и весникот жестоко ги негираат, велејќи дека 32-годишникот кога бил уапсен само си ја вршел својата работа како акредитиран известувач.
Москва се обвинува дека приведува Американци со цел потоа да ги користат за пазарење за размена на затворените Руси во САД.
„На Светскиот ден на слободата на медиумите, САД повикуваат на итно и безусловно ослободување на сите новинари кои се ставени зад решетки затоа што едноставно ја извршуваат својата работа“, рече Бајден, споменувајќи го и Остин Тајс, американски хонорарен новинар киднапиран и држен во Сирија од 2012 година.
Бајден рече дека американската администрација наскоро ќе објави конкретни чекори како одговор на неправилното притворање новинари ширум светот, нарекувајќи ја репресијата на слободата на печатот „тешка закана“ за националната безбедност на Америка.
„Ќе одобрам мерки, вклучително и санкции и забрани за визи, против оние кои преземаат дејствија за да го замолчат печатот“, рече тој.
„Денес и секој ден, ја препознаваме нивната храброст, го поддржуваме нивното право да ја вршат својата работа и стоиме со нив за слободата на печатот“.
Кина лансираше сонда да собира примероци од темната страна на Месечината
Денеска (3 мај) Кина лансираше лунарна сонда во мисија да собира примероци од темната страна на Месечината.
Станува збор за најновиот исчекор на се пософистицираната кинеска програма за истражување на вселената, која сега се натпреварува со сè уште светскиот шампион во областа – САД.
Месечевата сонда Чанг-6 беше лансирана на ракетниот носач „Лонг Марш-5“ од центарот Венчанг на островската провинција Хаинан.
Кинеската национална вселенска администрација (ЦНСА) покани околу 50 гости од 12 земји и меѓународни организации да бидат сведоци на лансирањето.
Ударниот кратер, познат како Аполо, лоциран на далечната страна на Месечината, беше треба да биде местото за слетување и собирање примероци.
Кина има тричлена екипа на сопствената вселенска станица во орбитата и нејзината цел е да испрати астронаути на Месечината до 2030 година. Во следните четири години се планирани три кинески мисии на лунарната сонда.
Министерството за одбрана се соочило со фишинг напад
Министерството за одбрана (МО) на Северна Македонија изминатите денови било мета на сајбернапад за што велат дека веднаш реагирале и серверската инфраструктура на институцијата е безбедна.
Станува збор за таканаречените фишинг напади со кој биле компромитирани одреден број кориснички сметки во Министерството.
„’Фишинг‘ кампањите постојано се активни на што исклучок не е ни Министерството за одбрана. Во изминатите денови се соочивме со ’e-mail phishing‘ напад, од кој одреден број кориснички сметки се компромитирани и во нивно име се испраќа е-мејл кој во себе содржи линк преку кој внесените креденцијали се испраќаат до трета страна. По дознавање на случајот веднаш е постапено, преземени се мерки за дополнителна заштита, а серверската инфраструктура на МО е безбедна“, велат од Министерството.
Оттаму апелираат до граѓаните доколку добиле електронска порака од е-мејл од Министерството која завршува со „@mod.gov.mk“ и содржината им е сомнителна, да не ги отвораат линковите и останатите прилози во пораката.
Исто така, повикуваат граѓаните да пријават во Министерството за одбрана.
Фишинг нападите преку е-мејл претставуваат обид за измама на корисниците преку испраќање на лажна порака која изгледа како вистинска.
Руски антивоен активист осуден на 15 години затвор
Воениот суд во рускиот град Хабаровск, кој се наоѓа на далечниот исток, денеска (3 мај) го осуди антивоениот активист Ангел Николаев на 15 години затвор.
Активистот беше обвинет за подметнување пожар врз воен центар за регрутирање, за сквернавење на националното знаме на Русија и за вандализам.
Николаев беше уапсен во јули 2023 година, откако со црвена боја испрска знамиња на гробовите на руските војници убиени за време на тековната инвазија на Москва врз Украина.
Тој се изјасни за невин по обвиненијата за сквернавење и тероризам.
Десетици активисти во Русија се осудени на затворски казни за подметнување пожари врз воени центри за регрутирање откако Кремљ ја започна својата инвазија врз Украина во февруари 2022 година.
Мултимедија
Најпосетени
Што треба да знаете